The first document is a letter, written in 1945 from India, by Max Cassuto Izn,
my father, our grandfather/uncle, just after the end of the pacific war, when he was recovering from the hardships in the Japanese prisoner camps in Thailand and Birma, where the prisoners of war had to work as slave laborers at the so called Birma railroad. The letter is in Dutch - written in the so called "old spelling" - and when I have time I may produce an English translation.

This photo was taken in Jan. 1946, after the miraculous reunion,

for which Max so longed for (as you can read in this letter), was

realized. Click on the picture for enlargement

                        How did this air mail letter look like? click on ››

Lieve allemaal,

introduction
Wat een bof dat ik met kol. Dr. Doorenbos dezen brief kon meegeven. Hij is 20 Oct. j.l. uit Batavia vertrokken. Gelukkig waren de berichten die hij van de vrouwenkampen meebracht geruststellend. Wij waren hier wat dat betreft alleen op krantennieuws aangewezen en schijnen die, op sensatie belust, allerlei overdreven verhalen te publiceeren.(........)
Ik heb jullie 2 pakjes gestuurd via den Welfare Commissioner Piccadilly 80 London. 1 Pakje inhoudende 2 bl. Boter, 1 bl. Kaas, 1 bl. Sigaretten en 1 stuk zeep en 't ander: 1 paar schoenen voor George, 1 bl. Koffie en 1 stuk zeep. De schoenen zijn niet nieuw maar ijzersterk.
Ik heb den laatsten tijd, denkelijk door het vele loopen weer pijn in mijn beenen, maar zooals me altijd gezegd is deze dokter hier ook beweert zal ik dat nog een heelen tijd hebben. Ik heb de beri beri 2 ½ jaar geleden opgeloopen, maar aangezien hij nooit goed behandeld is geworden zal 't nog wel lang duren eer ik heelemaal beter ben. Overigens voel ik me goed.
(........)
En hoe staat het met jullie. De berichten uit Holland zijn niet ongunstig. Ik sprak hier enkele Nica (= Netherlands Indies Civil Administration, RC) menschen, die op doorreis zijn naar Java. Langzamerhand komt er weer orde op zaken en hoop ik zoo van harte dat jullie dezen winter goed zullen doorkomen. Hoe staat het met het huisje op den Badhuisweg? Ik verlang erg naar een brief van George en photo's van jullie. Ik zelf zend een foto van mij, weliswaar geen mooie, maar ze zijn hier ontzettend duur met photografeeren.
Vanochtend las ik in de krant dat de Holl. Regeering van Mook opdracht heeft gegeven met de nationalisten te onderhandelen. Ik hoop, dat de Holl. zich niet zwak zullen toonen. Jammer, he, zooals alles daar op Java geloopen is. Als we er tijdig met behoorlijke troepen geland zouden zijn, zouden we er net zoo hartelijk ontvangen zijn als elders in de archipel.
Gisteren hebben we een heeleboel "Knickerbocker Weeklies" en Vrij Nederlands ontvangen, zoodat we ons op de hoogte kunnen stellen, van wat er allemaal dit laatste half jaar in Holland en Indië gebeurd is.
Zeg, in welke klas zit George nu? Is Ernest nu in Engeland? (.......)

O, ik hoop toch zoo dat we hier, gauw wegkomen. Het is hier uitstekend, maar je kunt wel begrijpen hoe ik naar Puck en Robbie verlang. Aangezien ik niet weet of ik per vliegtuig of per boot vertrek, kan ik hier niet zooveel koopen als ik zou willen, daar ik, indien ik per vliegtuig vertrek maar heel weinig barang mag meenemen. Er is hier van alles te krijgen. Wat is 't slecht verdeeld op de wereld hé. Maar jullie kan ik nog 2 pakjes elk van 5 lbs sturen. Schrijf maar wat je hebben wil (s.v.p. met Engelsche maten). Mocht ik nog hier zijn dan zal ik het trachten te krijgen: alles moet echter via het bovenstaand adres in Engeland of een ander adres in Engeland gestuurd worden.
Zooals ik je reeds schreef heb ik er een zeer hard hoofd in of Albert van Zuiden nog leeft. Op de kaart die ik April dit jaar van Puck kreeg, schreef ze alleen dat zij, moeder en Robbie o.k. waren. Maar je kunt niet weten. Er zijn ook op Java vele menschen overleden, maar misschien weten jullie daar meer van dan ik.

start of the war in Holland
10 Mei 1940 zat ik in Batavia, zooals jullie weet op het Residentiekantoor toegevoegd aan den A.R.
Toen ik woensdag 8 Mei vroeg of ik met het weekend naar Bandoeng mocht, zei de A.R. dat gezien de toestand in Europa hij het denkelijk niet kon toestaan. Vrijdag 10 Mei om zoowat 11 uur kregen we het bericht van den inval in Holland. Onmiddellijk werden alle elementen, die gearresteerd moesten worden er achtergezet, en daarna pas ongeveer 2 uur werd het bericht aan het publiek vrijgegeven.
Wij zaten, bij toerbeurten, dag en nacht op kantoor. Op ons kantoor stroomden de menschen binnen om hun medewerking aan te bieden, hun gaven te storten. Een paar Arabieren kwamen ons b.v. ƒ 5000 brengen als bijdrage in de oorlogvoering. Kleine oude Indische mannetjes vroegen ons naar Holland gezonden te worden om mee te vechten. Velen die geen geld konden missen brachten gouden en zilveren voorwerpen. Groot was de woede tegen alles wat N.S.Ber was: De Deutsche Klub in Bandoeng en 't N.S.B. clubhuis op Naripan werden door de Bandoengsche schooljeugd vernield.
Het Spitfire comité, en koningin Wilhemina fonds werden opgericht, die heel wat gelden inzamelden. Allerwege werden liefdadigheids voorstellingen voor die doeleinden gegeven. De C.O.V.I.M. (Corps vrouwen in mobilisatietijd) werd opgericht. De V.A.C. (vrouwen automobiel corps) ontstond, die in de oorlogsdagen uitstekend werk heeft gedaan. De nationalisten staakten gedurende die jaren hun actie. Kortom alle lagen van de bevolking sloten zich in een hecht front aaneen.
Alles wat weerbaar was werd opgeroepen. Alle afgekeurden werden herkeurd, alleen werkelijk mismaakten afgekeurd. De leeftijdsgrens voor dienstplicht verschoven naar 45 jaar. De menschen in de noodformatie in groote steden werden in de stadswachten opgenomen, die speciaal den Zaterdag vrij kregen voor oefening. Op de ondernemingen werden de landwachters gevormd uit het ondernemingspersoneel, zoowel hoog als laag, blank en bruin. Ik heb meerdere van die landwachters in ons ressort zien installeeren, ze oefenden eerst met houten geweeren, omdat er geen wapens waren in 't begin, later kregen ze Italiaansche geweren (uit Afrika) en Engelsche geweren. Wat ik ervan gezien heb presteerden ze, na korte oefening heel wat. En hebben ze in de onrustigen tijd na de capitulatie op 8 Maart heel goed werk gedaan in het handhaven van orde en rust op de ondernemingen.

training as a reservist officer
2 Juli 40 ben ik voor mijn opleiding naar Bandoeng gegaan. De eerste 2 maanden hebben we gelogeerd bij de van Z. in afwachting van een huis en om financieel wat op adem te komen. We kregen n.l. in het peperdure Batavia na aftrek van voorschot en belastingen ongeveer 160 gulden in handen. Het paviljoenhuis op den Javaweg kostte ƒ 55, 2 bedienden ƒ 25. Dus je begrijpt dat de grootste zuinigheid geboden was. Uitgaan deden we dan ook niet. Bovendien had ik voor mijn werk een auto noodig en slaagden we bijzonder met een 2de handsche Austin, een zeer zuinig karretje, waar ik dat jaar in Bandoeng zeer veel plezier van had. Begin September trokken we in ons huis in de Willemstraat in Bandoeng, niet zoo'n chicque buurt, maar als militiesoldaat heb je geen stand op te houden en was het heel dichtbij de van Zuidens.
Over mijn dienstplichttijd wil ik kort zijn. Het was me niet zoo'n prettigen tijd voor mij, die al zoo oud was. Hard werken, veel studeeren op echt schoolsche manier. Het grootste deel van mijn opleiding bestond uit jonge jongens van 18 en 19, die hun uiterste best deden om op de KMA te komen, zoodat ik om als oudere niet een al te gek figuur te slaan hard moest blokken.

up

birth of Robbert Cassuto
Maar een groot voordeel was het om in Bandoeng te zijn, vooral voor Puck die Robbie verwachtte. Ze heeft zich al dien tijd uitstekend gevoeld. Merkwaardig was dat toen de dokter haar 12 Febr. 41 onderzocht zei dat het nog minstens 14 dagen zou duren eer de kleine zou komen. Maar de dag daarop 's middags om 5 uur zei Puck, dat het zoover was. Ik ben toen, zenuwachtig, naar den van Z. gehold en heb den dokter opgebeld, die spreekuur had. Toen ik hem eindelijk aan de telefoon had, kalmeerde hij me en zei dat hij na 't spreekuur zou komen. Ik kon merken, dat hij dacht, dat Puck loos alarm maakte. Eindelijk kwam hij om 7 uur in een stortregen aanwandelen (zijn auto had onderweg pech gekregen). Ik had al dien tijd, op van de zenuwen, bang dat het in ons huis zou gebeuren, op en neer geloopen. Enfin, we zijn toen in de auto van vader en moeder van Z. naar Borromeus gereden en om 22.10 hoorde ik die buiten zat te wachten het stemmetje van onzen zoon. Puck heeft zich kranig gehouden en geen kik gegeven.
Na 9 dagen waren ze thuis en groeide Robbie als kool. Vader en Moeder van Z. waren stapel en stapelgek op hem en hebben ze hem erg verwend. Begin April werd ik, toen sergeant, overgeplaatst naar het 10de Bataljon in Batavia. Puck en Robbie trokken weer bij de van Z. in. Ik kwam elk weekend thuis. heb in dien tijd heel veel gastvrijheid bij de Bosmannen genoten, die zich altijd even lief voor ons hebben betoond.

about the district of Tjiandjoer
Eind Juni 41 zwaaide ik als vaandrig af en hoorde ik dat ik in Tjiandjoer geplaatst was. Eind Juli werd ik benoemd tot 2de Lt. Ik weet niet of jullie er wel eens geweest zijn. Het is een klein plaatsje, 69 km van Bandoeng en 29 km van Soekaboemi. Het is een regentschap van de residentie Buitenzorg. Het strekt zich uit van de Poentjak to voorbij Tjirandjang en in 't Zuiden tot de zee.
Het is een rijk regentschap met 66 ondernemingen. Tjiandjoer is de standplaats van de a.r. en regent. Ik trof het buitengewoon met mijn 2 chefs, die ik er dat half jaar gehad heb. We gingen er heel veel mee om.
Het werk was heerlijk, all round bestuurswerk en kreeg er een uitstekende opleiding. We kochten een pracht auto, Ford V8 85 PK, omdat ik in dat bergachtige ressort een zware car noodig had en een autotoelage van ƒ 65 per maand had ben ik tot die aankoop, op aanraden van den baas overgegaan. We hadden een aardig controleurshuis, aardige kennissen, enfin we waren er zoo gelukkig, dat we er angstig onder werden en dachten, dat kan niet lang duren en inderdaad het heeft niet lang geduurd.

beginning of the war
Nadat we het St. Nicolaasfeest '41 op de Europeesche school in Tjiandjoer hadden bijgewoond gingen we met het weekend naar Bandoeng. Het spande wel een beetje, want de 2de Dec. was de luchtmacht volledig gemobiliseerd, maar dat we zoo dicht bij de ellende waren wisten we niet.
Ik herinner me nog, dat we 7 December 's avonds laat bij de radio zaten, bij de van Z., het programma plotseling werd onderbroken voor een oproep: Hallo, scherpschutter (code), weest op uw hoede, of "words to that effect". Of vader van Z. meer van den toestand wist op dat moment weet ik niet.
Hij was toen ook gemobiliseerd en Algemeen Militair Hoofdcensor. Toen we den volgenden morgen om 6 uur naar Tjiandjoer vertrokken wisten we nog niets, maar toen ik om half acht in Tjiandjoer op kantoor kwam zag ik het personeel buiten staan praten. Toen ik vroeg wat er los was vroegen ze, "weet U 't niet, Meneer, de oorlog is uitgebroken".
Ik ben toen even naar huis geweest om 't Puck te vertellen. Wat waren we ongelukkig, want dat betekende het eind van alles. Om 3 uur kwam het bericht, dat ik onmiddellijk mijn mobilisatiebestemming moest volgen zijnde kwartiermeester van de 1ste Afdeeling Houwitsers Batavia. Na de meest ellendigen nacht van mijn leven te hebben doorgebracht, ben ik met Puck den volgenden ochtend om 5 uur naar Soekaboemi gereden om de trein naar Batavia te pakken.

Toen brak een enerveerende tijd van heel hard werken aan. Achteraf denk ik nog wel eens hoe groot geluk het geweest is dat ik als luitenant dezen tijd heb doorgemaakt. Ik geloof niet, dat ik er anders door gekomen zou zijn. Officieren hebben in krijgsgevangenschap het, vooral den laatsten tijd, beter gehad dan de minderen. Bovendien hadden we altijd de beschikking over een, zij 't klein, salaris, maar daar kon je tenminste wat bijvoeding voor koopen.
Bij 't uitbreken v.d. oorlog heb ik Puck naar Bandoeng gestuurd en is ze bij haar ouders in gaan wonen. Aangezien ik maar ééns in de week verlof had, van 6 uur 's avonds tot den volgenden ochtend 6 uur en wel een voorgevoel had, dat er wel eens een tijd kon komen, dat ik ze nooit meer zou zien heb ik ze 1 Februari '42 naar Batavia laten komen om tenminste ze dicht bij me te hebben. Toevallig kwam 't pavillioen bij de Bosmannen leeg. We hebben dat toen gehuurd. 15 Februari viel Singapore. Hoewel we eerst allemaal vol moed waren geweest, generaal Wavell was immers naar Java gekomen en had zijn hoofdkwartier daar gevestigd en er zouden zware versterkingen aan troepen en materieel naar Java komen, scheen de zaak met de val van Singapore verloren. Ik geloof dat kort daarvoor Wavell ook weer vertrokken was en versterkingen bleven uit. Er was één brigade Australische troepen op Java en verder kregen we na de val van Singapore allemaal grondpersoneel v.d. luchtmacht op Java, die voor Singapore bestemd waren geweest en te laat waren gekomen. Aan die menschen hadden we niets. Na de val van Singapore achtte ik, en velen met mij, Bandoeng veiliger dan Batavia en zond ik Puck en Robbie weer naar Bandoeng. Bandoeng raakte overvol met vrouwen en kinderen uit alle deelen van Java, zoo, dat de legercommandant bij besluit van 18 Februari (met terugwerkende kracht tot 10 Februari) verbood vrouwen en kinderen naar Bandoeng te komen. Puck heeft, daar ze den 15den Februari al in Bandoeng bij haar ouders was achteraf toestemming gekregen. Eind Februari werd mijn auto gerequireerd voor ƒ 1800 gulden, zo dat Puck voor den eersten tijd wat geld had.

up

invasion of the Japanese army
Tot onze grooten schrik viel Palembang veel eerder dan we gedacht hadden en voelden we toen wel dat Java gauw aan de beurt zou zijn. Tot het laatst waren er menschen die dachten dat de Jappen Java niet zouden aanvallen, maar in den nacht van 28/2 op 1/3 gebeurde het. In die nacht was de heroïsche slag in de Java zee geleverd, waarbij de de Ruyter onderging. De Jappen landden met geweldige hoeveelheden troepen in Bantam, Indramajoe en bij Toeban. Over 't verloop van den oorlog wil ik zwijgen, daar kunnen we geen oordeel over vormen. Ik zelf ben met mijn afdeling voortdurend teruggetrokken van Batavia op Buitenzorg, Tjirandjang.

prisoner of war
Wij hebben, zooals de grootste rest van het leger, de eerste Jappen in krijgsgevangenschap pas gezien. Vele menschen zijn verbitterd over de gang van zaken in die oorlogsweek, maar, nogmaals, we kunnen ons nu geen oordeel vormen. Puck heb ik den 24ste Februari het laatst gezien. Robbie was een schat van een kereltje, erg lief, huilde nooit, wat ik een groot voordeel vond en begon net te loopen en naar Puck beweerde, te praten. Hoe dikwijls hebben we niet gedacht: wat eeuwig jammer, dat vader en moeder hem niet meemaken. Ik kan me gewoon niet indenken dat hij nu bijna vijf is, een heele kerel al, hè. Gek, dat hij mij eigenlijk niet kent.

Nu, menschen lief ik ben erg moe van al dit geschrijf, volgende keer meer. Even dezen brief afmaken. De eerste 8 maanden zijn we op Java gevangen geweest, eerst 3 maanden in Soekaboemi, in de Cultuurschool, waar we het, materieel, niet slecht hadden maar voortdurend onder een Jappen terreur leefden o.a. heb ik daar 2 jongens, die weggeloopen waren zien terechtstellen. Een onthoofd, met een zwaard, de andere doodgestoken met de bajonet.
Eind Juni werden we overgebracht naar een kampement in Tjimahi, waar we met ruim 1000 officieren zaten. Midden in den nacht van 9/10 October 42 werden we gewekt en aangezegd, dat we om 6 uur zouden vertrekken. Waarheen, dat zeggen de Jappen nooit. Het bleek te zijn naar Batavia waar we na enkele dagen verschrikkelijke terreur aan boord van een Jappen vrachtschip werden geladen in de ruimen, waar we 3 weken als haringen in een ton gezeten hebben.

Hoe we 't verder gehad hebben, daarover wil ik niet veel zeggen. Er zijn al genoeg "atrocity stories". Alleen dit: er brak dysenterie aan boord uit. 12 stierven er aan boord en gedurende de 6 weken in de Rangoon jail ruim 200 onder de verschrikkelijkste omstandigheden. Van de oorspronkelijke ruim 1600 man van mijn transport zijn, schat ik, ruim 400 overleden.
Van Rangoon zijn we naar Moulmein overgebracht, waar we de railroad naar Bangkok moesten bouwen. Omdat ik een haast doodelijke aanval van beriberi kreeg heb ik niet hoeven te werken.
Na 3 jaar in Burma en Thailand te zijn geweest kwamen we 16 Augustus in Bangkok aan, waar we op weg waren naar een ander kamp. Daar hoorden we dat het einde van den oorlog gekomen was. Hoewel we vrij goed op de hoogte waren, we hadden n.l. een radio toestelletje in het kamp (waar de doodstraf op stond), wisten we niets van de atom bomb en dachten we dat we nog minstens een half jaar geduld moesten hebben.

Zoo nu weten jullie zooal wat er de laatste 4 jaar gebeurd is. O, ik hoop zo dat we binnen niet al te langen tijd naar Holland kunnen komen. Wat zullen we veel te praten hebben! Schrijf tot nader order aan dit adres: Rapwicamp "Belvedere" Calcutta. Nu dag lieve menschen, ik ga thee drinken, heel veel liefs en vele kussen en een omhelzing voor Moeder van jullie liefhebbende Max.

to page 2. of the written landmarks
back to the family messages
back to the family main page